حیاتالله مهاجر فراهی، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان اخیرا ادعا کرده است که در حال حاضر رسانهها در کشور به گونهی آزاد فعالیت میکنند و زیر هیچ فشاری قرار ندارند. اما درستیسنجی سنجه نشان میدهد که این ادعا حقیقت ندارد.
طلوعنیوز به تاریخ ۳۰ جوزای امسال به نقل از مهاجر فراهی نوشته است که «در حال حاضر بیش از ۳۷۰ رسانهی تصویری، صوتی، خبرگزاری و چاپی در سراسر کشور فعالیت دارند». نظر به ادعای فراهی، به چالشهای رسانهها تا حد زیادی رسیدگی شده است.
سنجه این ادعاها را با استناد به گزارشهای سازمانها و نهادهای حامی رسانههای آزاد، درستیسنجی کرده و دریافته است که ادعای فعالیت آزاد و حل چالشهای رسانهها در افغانستان حقیقت ندارد.
مرکز خبرنگاران افغانستان در آخرین گزارش سالانهی خود از وضعیت رسانهها و خبرنگاران در افغانستان، نوشته است که رسانهها و خبرنگاران در سال ۲۰۲۳ به لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی و قانونیشان با محدودیتهای شدیدی مواجه بودند و حقوقشان به شکل گستردهای نقض شده است. براساس این گزارش، اجرای کامل دستورالعملهای محدودکنندهی طالبان که در برخی موارد بسیار گسترده و مبهم است، بر تولیدات رسانهها و محتوای کاری آنها تأثیر ویرانگری داشته است.
همچنین، آمارهای مرکز خبرنگاران افغانستان نشان میدهد که دستکم ۱۳۶ رویداد نقض آزادی رسانهها و خبرنگاران در جریان یک سال گذشته (ماه می ۲۰۲۳ تا ماه می ۲۰۲۴) به ثبت رسیده است که شامل ۷۲ مورد تهدید و ۶۴ رویداد بازداشت خبرنگاران میشوند.
همین طور، افغانستان زیر حاکمیت طالبان در شاخص جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۴ میلادی که از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز منتشر شده، با ۲۶ پله سقوط در جایگاه ۱۷۸ قرار گرفته است. افغانستان در سال ۲۰۲۳ میلادی در این ردهبندی در میان ۱۸۰ کشور جهان، در جایگاه ۱۵۲ قرار داشت.
میزان بازداشت خبرنگاران به دلیل نشر مطالب خلاف نظر طالبان، مسدود شدن رسانهها زیر فشار طالبان و یا هم بهدلیل مشکلات مالی، محدودیت دسترسی به اطلاعات و در نهایت یافتههای گزارشهای نهادها و سازمانهای مدافع رسانههای آزاد، نشان میدهد که ادعای طالبان مبنی بر فعالیت آزاد رسانهها در افغانستان حقیقت ندارد.