پس از انفجار روز یکشنبه در غرب شهر کابل، شماری از کاربران شبکههای اجتماعی عکسی را منتشر کردهاند که در آن ادعا میشود موهای بافتهشده و خونآلود یک دختر از صندوق عقب موتر آویزان شده است. این کاربران مدعی اند که این دختر در انفجار جان باخته است. اما بررسیهای سنجه نشان میدهد که این عکس جعلی است و با استفاده از سافتویرهای ویرایش تصویر و هوش مصنوعی طراحی شده است. اصل این تصویر از یک تصویر ساختگی دیگر گرفته شده است که در اعتراض به فعالیتهای گرتاتونبرک، فعال محیط زیست طراحی شده است.
در این تصویر دیده میشود که عبارت «امارت اسلامی افغانستان» در عقب موتر نوشته شده است و موهای آویزان نیز خونآلود است. اما این تصویر جعلی بار نخست در اعتراض به فعالیتهای گرتا تونبرک، فعال محیط زیست، نشر شده است.
در میان کاربران شبکههای اجتماعی نشر این تصویر در ایکس (توییتر سابق) از سوی کاربرانی چون عزیزالله سنجر (+)، صنم کبیری (+)، صفحهای بنام «شورای جهانی هزاره-نمایندگی سویدن» (+) بازخورد بیشتر داشته و مورد توجه قرار گرفته است. این کاربران ادعا کردهاند که تصویر مربوط به انفجار دشت برچی است.
پست عزیزالله سنجر (+) را در این مورد ۴۰ هزار و ۳۰۰ نفر، پست صنم کبیری (+) را ۶۱ هزار و ۶۰۰ نفر و پست «شوری جهانی هزاره – نمایندگی سویدن» را دو هزار و ۵۰۵ نفر دیدهاند.
در شبکه اجتماعی فیسبوک نیز این تصویر بارها نشر شده است. نشرکنندگان این تصویر مدعیاند که دختری در انفجار روز یکشنبه جان باخته و پس از آنکه در موتر مربوط به نیروهای طالبان انداخته شده، موهایش از صندوق موتر بیرون مانده است.
اما بررسیهای سنجه نشان میدهد که در تمامی پستهای کاربران ایکس و فیسبوک در افغانستان، از یک عکس استفاده شده که روی آن برچسب «Afghandaddy» دیده میشود. جستوجوی معکوس این عکس و جستوجویعبارت «Afgahndaddy» ما را به حساب (+) تیکتاکی به این اسم رساند که این عکس را در ۲۶ ماه می ۲۰۲۴ در قالب ویدیو و با کپشن «دختران و زنان افغانستان» نشر کرده است.
یافتههای سنجه نشان میدهد که این عکس از روی عکسی از موتر پیکاپ نوع «Ram Truck» با استفاده از هوش مصنوعی بازتولید شده و سپس با استفاده از ابزارهای ویرایش تصویر، مانند فتوشاپ، عبارت «امارت اسلامی افغانستان» روی آن درج گردیده است. این طراحی در واقع شبیهسازی موترهای نوع «تویوتا هایلکس» است که نیروهای نظامی طالبان عمدتاً از آن استفاده میکنند.
اما بررسی سنجه نشان میدهد که عکس در نخست (+) در واکنش به اعتراضات «گرتا تونبرگ» فعال سویدنی محیط زیست ساخته شده و موهای که در آن دیده میشود، نیز شبیهسازی مدل موهای این فعال محیط زیست است. در عکس اولی، پشت موتر پیکاپ نوع «Ram Truck» به زبان آلمانی نوشته شده است: «گرتا! . . . هرگز نشنیدهام دربارهاش!».
گرتا تونبرگ فعال محیط زیست سویدنی (+) است که به خاطر تلاشهایش درباره آگاهیدهی در مورد خطرات تغییرات اقلیمی شناخته میشود. او مدعی است که شرکتهای بزرگ و صاحبان قدرت به محیط زیست بیتوجه اند. او اخیرا به دلیل نافرمانی از دستورات پولیس در اعتراضی در سویدن جریمه شد.